İş hayatında kritik konu: Maaş pazarlığı yaparken nelere dikkat etmelisin?
Mülakatlarda maaş beklentisi hakkında konuşmak kolay olmayabiliyor. İşverenin teklifini kapsamlı bir şekilde değerlendirmek ve iyi bir pazarlık yapmak bu süreçte oldukça kritik. Çünkü ya fazla söyleyip işi kaçırabilir ya da az söyleyip daha düşük bir maaşla işe başlayabilirsin. Eğer hali hazırda bir şirkette çalışıyorsan ve maaşına zam istiyorsan da dikkat edeceğin hususlar var. CV ve Kariyer Danışmanı Esra Kemer, hem iş görüşmesine gidenlerin hem de çalışma hayatı içinde aktif bulunanların maaş pazarlığı yaparken yapması gerekenleri anlatıyor.
Bana en çok sorulan sorular arasında, “Maaş beklentisi sorusunu nasıl cevaplayacağımı bilmiyorum. Ne demem gerekiyor? Nasıl pazarlık yapmalıyım?” yer alıyor. Bu noktada verilecek cevap çok önemli. Firmaların pozisyonlara göre belirlediği maaş skalaları, ücret dağılımları ve birimlerin bütçeleri bulunur. Bu sistemler, ister kurumsal şirket ister patron şirketi olsun, çalışanlar arasındaki maaş dengesini tecrübe ve niteliğe göre korumak adına kullanılıyor. Ayrıca birimler de yıllık bütçelerine göre hareket eder ki yöneticilerin performansını gösteren bir nokta da bu oluyor. Bu sistemler her şirkette kullanılıyor mu orası tartışılır ancak şöyle bir gerçek var ki mülakat sürecinde maaş pazarlığını sen yapacaksın! Başvurduğun ilanın ücret aralığını bilseydin, ona göre bir başvuru yapardın ve böylesi elbette daha sağlıklı olurdu. Ancak Türkiye şartlarında şu an böyle bir uygulama maalesef çok yok. Bu nedenle de İK uzmanları iş görüşmesinde maaş beklentinin pozisyonun maaş aralığında olup olmadığını öğrenmek üzere sana bu soruyu sorar. Eğer maaş aralığından yüksek bir beklentin varsa elenirsin ve CV’nin üzerine “Maaş beklentisi yüksek” notu alınır.
“Maaş beklentiniz nedir?” sorusu sorulduğunda…
“Maaş beklentiniz nedir?” sorusu ister mülakatta ister iş başvuru formunda sorulsun, bu soruya politik bir cevap vermende fayda var. Eğer iş görüşmesinde maaş konusuna odaklanır ve “ne kadar maaş alacağına” dair bir soru yöneltirsen İK uzmanları tarafından olumlu karşılanmayabilir ve para/madde odaklı olarak algılanabilirsin. Böyle bir cevap, maaş beklentin karşılanmadığında kaçacağının bir işareti anlamına da gelebilir. Aman dikkat! Bu soruyu ilk sen sorarsan görüşmelere bir adım geriden başlamış olursun.
Bu nedenle bu soru sana sorulduğunda hemen cevap vermek yerine öncelikle alttaki örnekleri gözden geçirebilirsin. (Alttaki örnekleri kendine göre geliştirebilirsin.)
- Pozisyona ait bir maaş aralığı vardır, teklifi onlardan duymak istediğini söyleyebilirsin.
- Bir maaş aralığı söyleyebilirsin. (Ama bunun için çalışıyor olman gerekiyor.)
- Bu pozisyon ve şirket için maaş beklentinin ikinci planda olduğunu, önceliğinin bu şirketin sana katacakları olduğunu söyleyebilirsin.
- Daha önceki aylık kazancınla ilgili genel bir bilgi verip buna yakın bir ücret olabileceğini belirtebilirsin.
Maaş konusu ne zaman gündeme gelmeli?
Maaş konusu ne kadar geç gündeme gelirse senin için o kadar avantajlı olur. Mülakatlarda kendini ifade etme ve yetkililere kendini beğendirme şansın artar ve maaş pazarlığı sırasında da daha güçlü olmanı sağlar. Bu nedenle öncelikle mülakatlar sırasında kendini ve o iş yerine katacaklarını göstermen, onlara uygun bir çalışan olduğunu hissettirmen gerekiyor. Eğer yetkiliye, “İşte tam benim aradığım profil” dedirtirsen, bir adım öne geçersin. Çünkü, seni o pozisyona ne kadar çok isterse sana sunacağı maaş teklifini artırma konusunda da o kadar istekli olacaktır. Bunun için de mülakata çok iyi hazırlanmalısın. Unutma ki, özveride bulunan sen değil işveren olmalı.
Şöyle düşün: Mülakatlar devam ediyor ve belki üçüncü belki de dördüncü mülakatta bu soru sana soruldu. Bu iyi haber! Demek ki son adaysın ya da son adaylardan birisin… Özgeçmişin ve mülakattaki tavrın, sorulara verdiğin cevaplar ne kadar iyi ise pazarlık yapma şansın da o kadar artar. Sıkı pazarlık yapman için de mülakata hazırlanman çok mühim. Ayrıca kendi maaş aralığını belirlemelisin.
Yeni mezunlar ne kadar maaş alıyor?
Eğer yeni mezunsan ya da iş hayatında çok çok bir tecrüben bulunuyorsa maaş beklentisikonusunda biraz daha objektif olman çok önemli. Zira yeni işe gireceklerin alacağı maaşlar bellidir ve yeni mezunların öncelikli amacı işi kapmak olmalıdır! Eğer, ortalamanın üzerinde bir maaş beklentin olursa işe girememen olası. Çok çok iyi bir üniversiteden mezun olsan da seninle aynı işi yapacak aday sayısı çok. Bu nedenle almak istediğin maaşı çok yüksekte belirleme, bunun yerine piyasayı araştır ve sana iş teklifinde bulunan firmanın sana katacağı değere, referansın gücüne odaklanarak işi kap.
Çalışanlar maaş zammı için ne yapmalı?
Eğer hali hazırda bir şirkette çalışıyorsan ve maaşına zam istiyorsan bunun için de hazırlanman gerekiyor. Senin pozisyonunda çalışan diğer profesyonellerin hangi ücreti aldığını bilmen maaş beklentini belirlerken fayda sağlar. Aldığın maaşı baz alarak yüzde on gibi artı fark isteme şansını değerlendirebilirsin. Bunun yanında yeni iş yerini araştıracağına göre profesyonel kimliğini de iyice özümseyerek beklentini belirleyebilirsin. Maaşına artı mı katmak istiyorsun? O zaman donanımını artırmalı, gelişime odaklanmalı, dış görünüşüne önem vermeli ve kendini iyi ifade edebilmelisin…
Çalışırken iş teklifi alanlar maaş konusunda nelere dikkat etmeli?
Eğer çalışırken bir iş teklifi aldıysan maaş beklentisi konusunda biraz daha şanslın demektir. Öncelikle bu işin güçlü yanlarına ve avantajlarına odaklanabilirsin. Sonrasında ise maaşın yanı sıra sahip olacağın yan hakları, fırsatları ve avantajları dikkate alabilirsin. Örneğin, yeni iş yerinin evine yakınlığını ve sunduğu sosyal imkanları değerlendirebilirsin. Ayrıca alacağın primler, maaş sayısı, özel sigorta, araç, telefon gibi haklar da gelirinin artmasına yardımcı olur. Görüşmeye gitmeden önce bu tür detayları da araştırır ve firmanın değerlerini öğrenirsen mülakat sırasında da İK uzmanıyla aynı dili konuşabilirsin. Maaş değerlendirmesini yaparken mutlaka kariyer hedefini de değerlendirmelisin. Eğer buna gerektiği önemi vermezsen bu detay mülakatta karşına çıkabilir ve bir anda pazarlık gücünü kaybedebilirsin. Maaş konusunda aşağıdaki maddelere de dikkat edebilirsin:
- Maaş görüşmesinde firmanın zayıf yönlerini kendi avantajına nasıl çevireceğini düşün. Örneğin, yönetici pozisyonu için görüştüğün halde firma araç vermiyorsa, maaşında bir artış ve/veya kendi aracın için benzin isteyebilirsin.
- Pozisyonu çok çok acil kapatmaları gerekiyorsa bunu lehinize çevirebilirsin. Yanlış kişiyi işe almak emek, zaman ve nakit kaybıdır. O meşhur maaş skalasını esnettirmek için bir fırsat. Bu detay maaş zammı sırasında da kullanılabilir.
- Teklif edilen ücreti hemen kabul etmek zorunda değilsin, maaş konusunu tartışmaktan çekinme. Tabii bu detayı firmanın kurumsallığına, hacmine ve söz konusu işe göre de şekillendirmelisin.
- Yeni maaşını eski maaşından yüzde 10 gibi bir oranla ile minimumda başlatabilirsin. Daha fazla bir oran için yapabileceklerine, söyleyeceklerine odaklanmalısın.
- Yan hakları, kendine yapacağın yatırımları ve diğer kazançları da artı hanesine eklemeyi unutma.
- Sana sunulacak işe giriş paketini mutlaka işi kabul etmeden önce öğrenmeye çalış.
- Pazarlık yapacağın şirket ve pozisyonla ilgili önemli detayları iyi tespit et ki bunu kendi lehinize çevirebilirsin.
- Mutlaka bir taviz payı bırak. İstediğin ücrette çok aşırı ısrar etmekten kaçın.
- Karşındaki kişi seni yıldırmak için maaş konusunu kapatsa da sakin kal ve konuyu bütün nezaketinle her iki tarafın da memnun olacağı şekilde sonlandırmaya çalıştığını ifade edebilirsin.
- Eski maaşınla ilgili sakın ve sakın yalan söyleme…
CV ve Kariyer Danışmanı, İnsan Kaynakları Profesyoneli Esra Kemer
Kaynak: Kariyer.Net
Lokman ÇELİK 